AĞARTMA, BEYAZLATMA

Tekstil mamulünün ham renginin giderilerek daha iyi bir görünüm kazandırması, beyazlatılması işlemidir. Bu işlem aynı zamanda doğal yağ ve parafin gibi maddelerin ortamdan uzaklaştırılmasını sağlar. Ağartma işlemi sırasında bazik işlemde yumuşayan çöpeller, materyalin üzerindeki doğal renklendirici maddeler, elyaf veya mamul üretimi sırasında gelen yabancı maddelerde giderilerek materyal beyazlatılır ve temizlenmiş olur. Açık renkte boyanacak veya basılacak kumaşlar mutlaka ağartılmalıdır. Ağartma miktarı boyanacak veya basılacak kumaş ne kadar beyaz ise o kadar önem taşır. Aksi taktirde istenen açık renkler elde edilemediği gibi boyama veya baskıda parlak ve canlı renkler elde edilemez. Doğal elyaflar kendi hallerinde nadiren bembeyazdır. Genellikle hafif sarımtrak ya da grimtrak olurlar. Bu nedenle doğal elyafın ağartılması sentetik elyaflara nazaran daha gereklidir. Ağartıcılar elyaf içerisindeki renk bileşenleriyle tepkimeye girerek (indirgen veya yükseltgen) onları renksiz hale getirirler. Pamuklu da ağartma sırasında bazik işlemde yumuşayan çöpeller, materyalin üzerindeki doğal renklendirici maddeler, elyaf veya mamul üretimi sırasında gelen yabancı maddeler de giderilerek materyal beyazlatılır ve temizlenir. Açık renkte boyanacak ve basılacak kumaşlar mutlaka ağartılmalıdır. Ağartma miktarı, boyanacak veya basılacak kumaşta ne kadar beyazlık var ise o kadar önem taşır. Boyanacak veya basılacak kumaşta açık renkler kullanılacaksa ağartma yine iyi yapılmalıdır. Aksi taktirde itenen açık renkler elde edilemediği gibi boyama ve baskıda parlak, canlı renkler elde edilemez. Özellikle beyaz olarak piyasaya arz edilecek doğal liflerden yapılmış ürünlerde ağartma vazgeçilmez bir işlemdir. Bu durumda ağartma işlemiyle tam bir beyazlık elde edilmek istenir.

Ağartma işleminde özelikle pamuk dokuma ve örmeler için geçerli iki prensip vardır;

• Tam ağartma, tam kasar,

• Yarım ağartma, yarım kasar veya şeker kasardır.

Genel olarak;

• Pamuk ve keten elyafı, hidrojen peroksit, sodyum hipoklorit (NaClO), sodyum hidroksit gibi yükseltgen maddeler ile,

• Viskon elyafı, hipoklorit, sodyum klorit (NaClO2, sodyum klorattan elde edilen hafif klor kokusuna sahip sarımsı bir sıvıdır) veya hidrojen peroksit (H2O2)ile,

• Yün elyafı; sülforoz asit, hidrosülfit gibi indirgen maddeler ile ve hidrojen peroksit ile ya da bunların kombinasyonu ile,

• Poliester, poliamid ve poliakrilonitril elyafı; sodyum klorit (NaClO2) ile ağartılmalıdır.

Pamuklu dokuma kumaşların ağartılması; Pamuklu mamuller ham halde sarımtrak bir renge sahiptir. Buda içerdiği renkli pigmentlerden kaynaklanmaktadır. Gerek beyaz olarak kullanılacak malların, gerekse boyanacak ve basılacak pamuklu mamullerin ağartılması gerekir. Ağartma, boyamanın canlılığı ve parlaklığı için önem taşımaktadır. Pamuklu mamullerin ağartılması esas olarak yükseltgen maddeler ile yapılmaktadır. En önemli pamuk ağartma maddeleri; Hidrojen peroksit (H2O2) ve sodyum peroksit (Na2O2), sodyum klorit, sodyum hipoklorit ve kireç kaymağıdır. İndirgeyici maddeler pamuklu ağartmada ancak ikinci bir ağartma ile daha yüksek beyazlık sağlanması durumlarında söz konusu olmaktadır. 

Çeşitli elyafın ağartılmasında kullanılan kimyasal maddeler:

Pamuk: Hidrojen peroksit, sodyum klorit, hipoklorit

Viskon: Hidrojen peroksit, sodyum klorit, hipoklorit

Yün: Çinko formaldehit sülfoksilat, hidrojen peroksit, hidrosülfit

İpek: Hidrojen peroksit, sodyum peroksit, sodyum perborat,kükürt dioksit, Sodyum hidrojensülfit

Akrilik: Sodyum klorit

Poliester: Sodyum klorit, hidrojen peroksit, sodyum hipoklorit

Poliamid: Sodyum klorit, sodyum ditiyonit, hidrojen peroksit